21 czerwca 2023 roku w Somiance (powiat wyszkowski) odbyła się uroczystość upamiętniającą dwie ofiary okupacji hitlerowskiej: Mieczysława Żemojtela i Annę Kowalską. To już 32. uroczystość w ramach programu „Zawołani po imieniu”, realizowanego przez Instytut Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego. Program „Zawołani po imieniu” poświęcony jest wszystkim tym, którzy zginęli pomagając osobom narodowości żydowskiej w czasie II Wojny Światowej. Mieczysław Żemojtel znalazł, a następnie zatrudnił w majątku Somianka, żydowskie rodzeństwo: Annę i Mariana Kowalskich. Prawdopodobnie w wyniku donosu i będącego jego konsekwencją śledztwa, Annę Kowalską rozstrzelano, a Mieczysława Żemojtela zesłano do obozu koncentracyjnego w Majdanku, gdzie zmarł.

Wydarzenie rozpoczęło się od Mszy Świętej w kościele pw. Św. Stanisława Biskupa Męczennika w Somiance. Po nabożeństwie uczestnicy obchodów udali się na teren Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej, aby wysłuchać przemówień okolicznościowych przybliżających tragiczne losy uhonorowanych mieszkańców Somianki. Następnie Dyrektor Instytutu Solidarności i Męstwa im. Witolda Pileckiego – prof. Magdalena Gawin oraz wnuczka Mieczysława Żemojtela – pani Mirosława Korycka, odsłoniły tablicę pamiątkową, poświęconą Mieczysławowi Żemojtelowi i Annie Kowalskiej.

W uroczystości wzięli udział: wicewojewoda mazowiecki Sylwester Dąbrowski, starosta wyszkowski Wojciecha Kozon, posłanka Anna Siarkowska, dr hab. Magdalena Gawin, wnuczka Mieczysława Żemojtela Mirosława Korycka, wójt gminy Somianka Andrzej Żołyński, radna sejmiku Województwa Mazowieckiego Joanna Bala, Dowódcy Garnizonu Ostrów Mazowiecka na czele z płk. Leszkiem Iwańcem oraz przewodniczący Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce Artur Hofman. Pani Dyrektor Justyna Garbarczyk reprezentowała Główną Bibliotekę Pracy i Zabezpieczenia Społecznego na uroczystym spotkaniu.

Program „Zawołani po imieniu” łączy badania naukowe, edukację historyczną i różnorodne działania w obszarze kultury pamięci. Pamięć wojennych wydarzeń jest pielęgnowana we wspomnieniach rodzin pomordowanych i w świadomości wspólnot lokalnych. Dokumenty oraz świadectwa rozproszone są po archiwach i nabierają znaczenie dopiero w połączeniu wydarzeniem historycznym. Ideą przyświecającą programowi jest umieszczenie lokalnych doświadczeń II wojny światowej w szerszym kontekście świadomości historycznej. Inicjatywa powstała, aby zaznaczyć w przestrzeni publicznej miejsca związane z ofiarami pogromu i ich obrońcami.

Poniżej tekstu znajduje się galeria zdjęć z z uroczystości w Somiance. Klikniecie w link spowoduje wyświetlenie zdjęcia. Fot. PAP/P. Piątkowski